« Sèrgi ! »
Chancar Ratiney 04/04/23
Dijòus 30 de març 2023, la regenta de la classa dels grands es absenta per formacion. Recupèri dins ma classa qualques mainatges de la seuna que los parents posquèron pas gardar a l’ostal. Demest los grands presents, Melusina, una drolleta de CE2 qu’aguèri dins ma classa quand èra mai pichòta. Lo ser, abans de començar lo Cossí vas ritual que clava la jornada de classa, demandi a Melusina sa cinta de compòrtament. Es irange. Pòt doncas prene la presidéncia del Cossí vas. Li prepausi d’o far, accèpta. Lo Cossí vas comença, Melusina interròga cada mainatge del canton, un per un. Ven lo torn de Sèrgi, un enfant de PS arribat dins l’escòla en setembre passat.
Melusina : Cossí vas Serge ?
Un grop de 5-6 mainatges, de còr : NON ! Sèrgi !
Melusina : A ! Euuu. Cossí vas Sèrgi ?
Melusina : A ! Euuu. Cossí vas Sèrgi ?
Sèrgi : Va plan, ai passat una bona jornada !
Lo Cossí vas contunha son cors e s’acaba tranquillament.
Aqueste moment de classa durèt pas qu’un desenat de segondas. Pasmens, faguèt plan resson amb las reflexions qu’endralhèrem amb la còla de la formacion Dis-Parièrs. Laurenç Tunez, regent especializat dins la sordièra, intervenguèt per nos parlar de son trabalh. Del temps d’aquesta intervencion, Laurenç evoquèt una practica ritualizada per dintrar dins la comunautat dels sords, que passa per una «batejada». Los sords atribuisson un nom en lenga dels signes completament diferent del nom d’estat civil. Aquò, en foncion de caracteristicas fisicas o compòrtamentalas relevadas pel grop. Es una marca simbolica de reconeissença de la persona per la comunautat dels sords. La question del prenom es recurrenta dins las nòstras calandretas.
Occitanizar los prenoms o los occitanizar pas ? Los «adobar» per que correspondan a la grafia e la fonologia occitana o los daissar tal coma son ? Occitanizar los qu’an ja una version occitana existenta, al risc de crear una diferéncia de tractament al còr de la classa ?
I a gaire de règla establida al dintre del movement a prepaus d’aquò : cadun paupeja, se despatolha. Se los regents se questionan, son pas los sols. Plan sovent, dins una classa ont los noms son occitanizats, las remarcas e interrogacions de còps veementas dels parents arriban lèu. Modificar lo nom de l’enfant, que siá sa prononciacion o sa grafia, que causiguèron menimosament, de còps aprèp una reflexion bèla, es quicòm de plan delicat. Tocam aquí a quicòm de fòrça intim, e los parents son de còps prigondament pertocats per aquò. Pasmens, quand un enfant comença son escolaritat dins una escòla Calandreta, plan sovent, aquò li permet de cabussar dins una lenga e una cultura que li son desconegudas e que li son pas mairalas, emai s’es nascut dins una familha que ven del canton. Aital, son entrada en Calandreta li permet de ganhar quicòm en mai dins sa construccion personala : èra abans francés, benlèu tanben italian, espanhòl, chinés, marroquin, turc o autre, serà ara occitan en mai d’aquò. Sa partida occitana que se fargarà en Calandreta, l’enfant se la gardarà la vida tota mercés a l’immersion aboriva que i es mesa en plaça e tot lo trabalh fait a l’entorn de la cultura occitana. Aquesta part occitana que s’apond, aquò fa pas res pèrdre al mainatge, escafa ni mai son identitat preexistenta, ni mai sa cultura e sa lenga familiala.
Se preni mon cas personal : me sòni Shankar, e soi eissit d’una cultura francò-occitano indiana. Ma cultura francesa e indiana me ven de ma familha. Ma cultura occitana, l’aviái d’un biais familial mas coma plan de mond, d’un biais plan redusit en causa de la politica lingüistica e culturala francesa. Mon escolaritat en Calandreta, de la TPS al CM2, me permetèt d’emplenar parcialament lo trauc que me faguèt la societat. Me permetèt d’agantar una lenga que me foguèt raubada, e de cabussar dins la cultura occitana. Pasmens, del temps de mon escolaritat, quicòm me manquèt. Alara que d’unes collègas avián lor pichòt nom en occitan, coma Pèire, Artús, Guilhèm, lo meu de nom, demorèt lo meteis : Shankar. E d’aqueles noms occitans, fins finala, n’èri un pauc gelós. Dins mon èime d’enfant pichon, aquestes noms occitans sonavan coma de noms de super-eròis : Bruce Wayne es Batman, Clark Kent es Superman, Peter Parker es Spiderman, per Arthur es Artús ! Compreniái pas perqué ieu podiái pas aver un nom en occitan. M’apareissiá coma una injustícia. Quand dintrèri en formacion APRENE 1, aguèri l’escasença d’observar la classa d’un regent, Felip Joulié, que remplacèri puèi lo temps de qualques setmanas disseminadas dins l’annada. Pendent aqueste fasa d’observacion, Felip me questionèt plan lèu a prepaus de l’escritura de mon prenom.
M’aconselhèt de ne cambiar la grafia, per fin que corresponda a la grafia-fonia occitana tal que l’ensenham als mainatges, e aital servar una cèrta coeréncia. Me semblèt efectivament malaisit d’aprene a legir e escriure en occitan als enfants, e de lor explicar qu’aquel còdi s’aplicava pas a mon prenom. L’importància es d’autant mai bèla pels mainatges que plan sovent, lo nom, es la primièra causa que van aprene a reconéisser e a legir. Seguiguèri doncas los conselhs del Felip, e passèri de Shankar a Chancar. Enfin l’aviái mon nom de super-eròi !
Aquela dobla identitat, los mainatges la vivon d’un biais inconscient fòrça lèu. Aital, los enfants de la classa tòrnan prene Melusina sul nom de Sèrgi, alara que sabon plan que se sona tanben Serge : sos parents lo matin dins la classa e lo ser al portal lo sonan Serge, lo sonan eles tanben sovent atal pendent las recreacions e dins la classa, l’ASEM l’utiliza tanben… En mai, tòrni pas jamai prene qualqu’un que ditz la version natala d’un nom en plaça de la version occitana. Mas lo fait de tornar prene Melusina mòstra plan qu’an integrat que Serge, es tanben Sèrgi al dintre de la classa. Atal, en pas que qualques meses, son identitat «occitana» es ja a començar de se fargar e se materializa per l’emplèc de son nom occitanizat. Alara segur, l’identitat e la cultura de l’enfant se pòdon pas redusir a son nom, que siá occitan o de quina autra lenga que siá. La non-occitanizacion d’un prenom es una causida possibla. Pasmens, dins la classa cooperativa immersiva, l’occitan es la lenga que permet al subjècte d’i èsser aculhit e d’i grandir.