Gràcia aus esfòrç de marselhés que vòlan passar sa lenga a seis enfants, emé lo sosten de la Confederacion Calandreta, de la Federacion de Provença, e de colectivitats localas, una escòla immersiva en occitan provençau va espelir non luench dau Pòrt-Vielh de Marselha, dins lo quartier de Sant Laser, entre La Jolieta e Sant Mauron.
Se coneissatz de monde que serian interessats per i metre sei pichons, per ensenhar en Calandreta, o per ajudar lo projècte, pòdon venir a la reunion publica dau 21 d’octòbre a 18ora30 au locau de l’Ostau dau País Marselhés o mandar un mail a ecoleprovencale@francemel.fr.
Marselha, mai granda vila dau Miegjorn
Lo Miegjorn es aquesta granda part de França compausada principalament de la part francesa d’ Occitania, mai tanben dau País Basca francés, e de la Catalonha francesa. Dins Occitania tota, la vila la mai poplada es Marselha, emé quasi nòu cent mil estatjants sus lo territòri comunau, e un milion nòu cent mil estatjants dins sa metropòli.
Aquesta granda vila a lòngtemps estada fièra de sa cultura e de sa lenga occitanas. La mai anciana vila greca de França, onte s’atròba la mai anciana cambra de comerci dau monde, es un endrech rica istoricament, culturalament, e economicament. A Marselha s’ause d’en pertot la musicalitat de l’occitan, mai malurosament es negat dins lo biai marselhés de parlar frances.
Lei tres « desèrts de Calandreta »
Se pòu observar un escafament culturau accelerat dins la vila. Un bon biai de luchar contra aquesta fenomèn seriá d’aguer deis escòlas immersivas en lenga regionala dei Godas finqu’a l’Estaca. Pasmens finqu’ara Marselha es au mitan d’un dei tres « desèrts de Calandreta ».
Quand s’agacha la mapa deis escòlas immersivas en lenga nòstra, se vese clarament aquestei « desèrts ». Dòs d’aquelei son dei zònas pauc popladas : l’una es subretot compausada dei Lanas, l’autra es compausada de l’Est dau Limosin e dau Nòrd de l’Auvernha. La tresena zòna desprovesida de Calandreta, au contrari de dòs premieras, es la mai densament poplada d’ Occitania, e cuerba quasi Provença tota (a despart de dòs escòlas dins sa puncha nòrd-oest). La Calandreta la mai pròcha de Marselha es aquela d’ Aurenja qu’es a mai de cent quilomètres de la vila focenca.
Aquò vòu dire que sus un territòri que representa un pauc mens d’ 1/6 (un seisen) d’ Occitania e onte resta quasi 1/3 (un tèrç) deis occitans de França, i’a pas gès d’escòla immersiva en occitan. Pasmens la cultura e la preséncia istorica de la lenga se sentan per aquelei que la vòlan ben remarcar.
Lo drama provençau
Lo fach qu’aquesta lenga vernaculari s’esconda de mai en mai darrier dei biais de parlar frances, es una empacha qu’ajuda pas la populacion provençala a ben dei nivèus.
Podèm n’en citar mai d’un aqui. Per començar se pòu observar dins leis escòlas immersivas associativas una mescla dei diferentas classas socialas mai granda que dins lo public. Aquò’s una clau decisiva per la coesion sociala.
Tanben lo fach de passar la lenga dau relarg ajuda lei joves a mai comprendre leis ancians, que siegan de sa familha o de son quartier. Sonque la coesion intergeneracionala pòu permetre la transmission intergeneracionala necessari per cultivar la riquessa culturala de l’ umanitat, que siegue au nivèus locau o globau.
D’aquesta passa se pensam aguer inventar l’ecologia, mai l’avem solament oblidada despuei mai de cent ans dins lei mai grandas vilas, o despuei una o dòs generacion(s) dins lo monde rurau. Alora segur que de se tornar vers la lenga istorica de nòstra region nos ajudarà a nos interessar aus usatges ancians dau territòri, quand lei vilas e lei vilatges èran quasi autonòmes dau punt de vist alimentari e de la gestion dei bordilhas.
La coneissença de la lenga es necita pereu per s’interessar au contes locaus que fan parlar lo sieu terraire. Aquò es lo camin lo mai eficaç per aprendre a aimar son país e aguer l’enveja de lo tractar respectuosament sus lo long terme.
Puei e subretot, dins una granda vila riqua de la diversitat culturala de sa populacien coma Marselha, aquesta lenga occitana se èra mestrejada e parlada per l’ensèm de la populacion, seriá un punt comun a toei leis estatjants, encamai difús que la passion per l’Olimpic de Marselha. Seriá una vertadièra respelida generala, se Marselha podiá tornar utilisar sa cultura e sa lenga istoricas per faire viure sa cultura populari dau meme biai que dins leis impressionants pòrts cosmopolitas pas tant luenchens que son Nàpols e Barcelona.
Danièu Trotman
Article redigit en occitan provençal