Ongan, la lenga occitana es pertot. Es la lenga que parlam cada jorn e es tanben l’objècte principal de soscadissas, manipulacions, experiéncias pedagogicas en formacion o a l’escòla. Aquí avèm portat un agach a l’encòp plan personal, de còps intime, sus çò qu’es nòstra istòria, nòstra relacion amb ela, mas tanben sul ròtle que ten dins la construccion de l’identitat, per causida o pas. Auèi, sus la rota del regentum Calandreta, quin es lo nòstre rapòrt a la lenga ?
Caduna a son istòria amb la lenga, es un bagatge intime que marca son camin d’un biais unenc. Ça que lai, en crosar los racontes, fòrça d’entre nautras avèm bastit aquela istòria tre lo temps qu’èrem enfants.
Per d’unas, es una relacion amb un grand, una granda, los vesins, que banhèron d’una musica gaireben secreta la joinessa. Foguèt l’ocasion d’aprendre a cosinar en òc, de descobrir la mar amb las expressions del canton, de sonar las vacas… Aquò carreja fòrça de sovenirs e d’emocions, de la nostalgia a la jòia. Un fum de dichas, de mòts que fan aparténer a un territòri, una cultura, una familha. Es una vertadièira clau de compreneson de l’intime.
A l’encòp, partejam pas totas aquel viscut. D’unas cresquèron dins de familhas monolingüas, d’autras dins d’autras culturas. Enfin, per la màger part foguèron copadas del ligam amb l’occitan e la cultura occitana pr’amor l’apauriment de la transmission, que resulta de decisions politicas de longa. Mai que de la vergonha, patiguèron de la censura de l’occitan. Lenga enebida a l’ostal coma defòra. Quitament foguèsse prepausada coma opcion a l’escòla, ne caliá pas faire cas perque serviá pas a res. Aquí l’occitan existissiá, quitament de lonh.
En demandar a la nòstra còla d’APRENE 1 lo primièr sovenir de lenga, vaquí çò que sortiguèt : « Sèm pas aquí per far de rasonaments ! », « Maria ! Ça-i t’aquiu ! », « Macarèl de non, de non ! », « Chaval ! », « Totun », «A fum de calhaus. », « Benaise ! », « I a quicòm que truca ! », « Pecaire ! », «Bolega-te ! ». La lenga occitana a travèrs aquelas frasas, mòts claus, expressions de vida vidanta tradusisson lo bagatge non conscient de cadun, la preséncia fina e passiva de la lenga dins las nòstras vidas. A l’ora d’ara, lo camin de vida de cadun lo menèt aicí, en formacion de regenta a Calandreta. Sul camin de lenga, de novèlas emocions pòdon nàisser. Regrets, colèra, frustracion, tristessa, fàcia a la transmission parciala o absenta de las lengas minorizadas.
Que siá pel mejan de l’escòla, d’una practica musicala, d’un rencontre personal, d’un besonh o interés cultural, comencèrem un camin de conscientizacion, personal e collectiu del nòstre rapòrt a la lenga.
La lenga occitana, com totas, qu’ei ua lenga de cultura. En sociologia, la cultura que’s defineish com çò de comun a un grop d’individús e doncas d’aprés, transmés, produsit e inventat. Hens aqueste encastre, la cultura nosta qu’ei d’ua riquessa grana. Dansas, cantas, teatre, tradicions, temporadas, sabers-har,… Autant de pòrtas d’entrada, segon las envejas e la personalitat de cadun, cap a la lenga e cap a un sentiment d’apartenéncia a un collectiu. Se per daubuns, la cultura qu’ei quauquarren de familiau, per d’autes qu’ei ua descobèrta tardièra, ua adopcion. Atau, que que sia lo camin, la cultura que demora un supòrt privilegiat entà entrar hens la lenga.
La lenga occitana, qu’ei tanben ua lenga d’arcuelh. Dilhèu per’mor qu’ei ua lenga minoritària ? Que podem préner l’exemple d’aquera mair soleta qui tornè d’Anglatèrra dab la soa hilha e qui, après mes a sentí’s isolada, encontrè la musica de regents de Calandreta e un sentit immediat d’apartenéncia. Adara, l’occitan-lenga que hè partida deu son quotidian. L’arcuelh qui hèm a Calandreta qu’ei un arcuelh deus bèths, dab l’arcuelh d’autas culturas qui la vienen enriquesir. Qu’avem podut véder hens las nostas escòlas, monde qui vienevan de Belgica, Russia, Republica Chèca, Alemanha, Anglatèrra, Guatemala, Peró, Marròc, Argeria,… Que çò qui hè que tot aqueth monde e causeish las nostas escòlas e la nosta cultura ? Dilhèu ua volontat d’integracion a ua comunautat per la cultura la mei ancorada au territòri e qui rassegura.
Sèm mantunas d’aver descubèrt l’occitan amb lo trabalh. Avèm cabuçat dins la lenga coma los mainatges, amb l’immersion. Avèm començat amb la lenga de l’escòla, en far los primièrs passes de regent e regentas. Amb lo vocabulari, las cançonetas, e de frasòtas simplas…
A la debuta, avèm començat de comprene, sens poder respondre e, pauc a pauc, nos sèm escampadas e avèm gausat parlar, nos enganar e progressar.
L’enveja de plan far nos buta sul camin de lenga, per la transmetre al mièlhs possible. Es un motor per progressar, una exigéncia personala e una responsabilitat cap als mainatges de las nòstras classas.
Aquesta enveja de transmission val pels mainatges mas tanben pel demai : per far conéisser la lenga e la cultura occitana al monde.
En dintrar coma novelaris a Calandreta, avèm totas encontrat de figuras, de còps de personatges, que transmetèron lor passion.
Puèi en dintrar en formacion, los encontres son estats tanben fòrça rics amb la còla Aprene1, lo.as intervenant.a.s de la formacion e d’amoroses e d’amorosas de la lenga.
Calandreta es un movement que fa fisança. S’apiejar sul vam e l’enveja de transmetre qu’es de segur lo bon camin.
E de còps que i a, seràn los dròlles que balharàn lo mot just, revirant los ròtles.
Sèm pas totas partidas del meteis endreit. Suls 10 que sèm, un ancian calandron foguèt banhat dins lo banh de l’immersion. Los autres descobriguèron la lenga sul tard, malgrat un ligam afectiu per la familha, la musica, la cultura… Ara, l’occitan es vengut nòstra lenga de trabalh, de socializacion, coma un marcador d’apartenéncia a una comunautat. Nòstre percors mòstra que lo rapòrt a la lenga es en constanta evolucion, que s’enriquís de longa, qu’es un afar de partatge. E que i a pas d’atge per cabuçar dins l’immersion !
Paulina Sialelli, Fleurine Sanouillet, Lise Kienemann, Tomàs Guiraud, Susana Guimont, Maria Frigerio, Cristina Cazaubon, Matiàs Buzy, Delfina Bruel, Naïg Bondon
Còla Aprene 1 2024-2025
